Wat zijn hersentumoren?
Tumor is het Latijnse woord voor zwelling. Een hersentumor is een gezwel van hersentumorcellen binnen de schedel en in of vlak bij de hersenen. Een hersentumor ontstaat nadat er iets is fout gegaan met de celdeling van hersencellen. De cellen zijn zich zonder noodzaak overmatig gaan delen waarbij de van nature aanwezige gezonde balans tussen celdeling en cel afbraak verstoort is geraakt. Het menselijk lichaam maakt constant nieuwe cellen aan en breekt oude cellen af om het lichaam gezond te houden. Bij tumor groei gaat dit fout en komen er steeds meer cellen bij, terwijl er minder tot geen van die cellen zich afbreken en verdwijnen. Hierdoor vormt zich een steeds grotere tumor en de daardoor ontstane tumorcellen houden onvoldoende rekening met de omliggende cellen, waardoor de normale cellen en hun specifieke werking in de problemen kunnen gaan komen.
Ten gevolge van die ongeremde celdeling vormt zich dan een tumor in de hersens. Hersentumoren kunnen aanleiding geven tot tal van verstoorde hersenfuncties en uitvalverschijnselen.
Goedaardige en kwaadaardige tumoren
Bij een tumor denkt men vaak aan kanker en in veel gevallen is dat ook zo maar lang niet altijd. Zo kan een tumor gezwel kan ook om andere redenen, bijvoorbeeld door een ophoping van vocht, oedeem, talg of vet ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan wratten, bulten en puisten, wat wel tumoren zijn maar geen kanker.
Hoewel kanker inderdaad vaak tumoren veroorzaakt door de verstoorde overmatige celdeling spreekt men pas van kanker als die overmatige celdeling zich vervolgens ook nog binnen het lichaam kan verspreiden. Er moet dus niet alleen een opeenhoping van cellen zijn maar ook nog een gevaar op woekering, alvorens men het kanker noemt.
In onze hersenen kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige tumor gezwellen ontstaan. Alleen bij kwaadaardige tumoren spreekt men van kanker, ofwel hersenkanker. Goedaardige hersentumoren ontstaan vanuit het hersenvlies en groeien in principe niet door in de omgeving. Kwaadaardige hersentumoren ontstaan vanuit hersencellen en groeien wel door in het omliggende hersenweefsel en kunnen ook uitzaaien in de rest van het centrale zenuwstelsel. Hersenmetastasen zijn hersentumoren ontstaan uit een cel van een primaire tumor elders in het lichaam. Alle vormen van hersentumoren kunnen vergelijkbare ernstige klachten geven.
Primaire en secundaire hersentumoren
Primaire hersentumoren zijn tumoren die ontstaan vanuit celweefsel in de hersenen. Secundaire hersentumoren zijn tumoren die ontstaan vanuit een primaire tumor elders in het lichaam. Borst-, huid-, long,- teelbalkanker etc. zijn bekende kankersoorten die uitzaaiingen geven naar de hersenen. Deze hersentumoren zijn ook veelal kwaadaardig te noemen.
Primaire hersentumor
Hersenen zijn opgebouwd uit zenuwweefsel en steunweefsel en worden omgeven door de hersenvliezen. Primaire hersentumoren zijn tumoren die uit dit zenuwweefsel en steunweefsel en de hersenvliezen in de hersenen zelf ontstaan. Tumoren uit het zenuwweefsel komen weinig voor.
Gliomen
De meeste kwaadaardige tumoren die in de hersenen ontstaan zijn tumoren vanuit het steunweefsel. De cellen die het zenuwweefsel steunen, voeden, beschermen, isoleren, en op hun plek houden, heten glia-cellen. Een tumor van het glia-weefsel heet een glioom. De meeste gliomen zijn kwaadaardig. Van alle primaire hersentumoren die jaarlijks ontdekt worden zijn de meeste een glioom. Er zijn vele verschillende soorten gliomen.
Meningeomen
De hersenvliezen in de hersenen noemen we meningen (spreek uit: mee-nin-gen). Hersentumoren die ontstaan uit de hersenvliezen heten meningeoom. Een meningeoom is meestal een goedaardige tumor. Binnen de primaire hersentumoren staan de meningeomen op de tweede plaats.
Hypofysetumoren
Op de derde plaats van meest voorkomende primaire hersentumoren staan de hypofysetumoren. Deze hypofysetumoren nemen een aparte plaats in binnen de hersentumoren. De hypofyse hangt onder aan de hersenen. Het is een klein orgaan maar het speelt een belangrijke rol bij de regeling van de hormoonhuishouding. Hypofysetumoren, ofwel de tumoren die ontstaan in de hypofyse, zijn meestal goedaardig.
Overige primaire hersentumoren
In het totaal zijn er meer dan 120 verschillende hersentumoren en daarin zijn meerdere groeperingen mogelijk. Het gaat te ver om deze hier allemaal te gaan bespreken, temeer omdat een aantal van die tumoren slechts zeer zelden voorkomen. Naast de drie grote hierboven genoemde groepen primaire hersentumoren zijn vooral de tumoren in of bij het ruggenmerg, Medulloblastomen en brughoektumoren veel voorkomend.
Bij kinderen
Primaire hersentumoren komen veel minder vaak bij kinderen voor, zoals we in de statistieken/cijfers kunnen zien. De meest voorkomende primaire hersentumoren bij kinderen zijn: hersenstamgliomen/ponsgliomen, plexustumoren, ependymomen, laaggradige gliomen, kiemceltumoren, medulloblastoom en PNET, hypofyse tumoren en een groep zeldzame tumoren
Secundaire hersentumor
Secundaire hersentumoren zijn kanker tumoren die afkomstig zijn van een andere kankervorm elders in het lichaam welke zich heeft uitgezaaid naar de hersenen. De meeste hersenmetastasen komen voor bij mensen met longkanker, borstkanker, huidkanker en teelbalkanker. Ook bij nierkanker en dikke darmkanker komen regelmatig hersenmetastasen voor. Deze uitzaaiingen/metastasen van die andere vormen van kanker hebben zich via het bloed naar de hersenen uitgezaaid. Secondaire hersenkanker komt vooral bij volwassenen voor en zijn kwaadaardig.
