Immunotherapie verwijdert dodelijke hersentumor in muis

16 april 2018: Aangepaste immuuncellen verwijderen een bij kinderen zeer dodelijke hersentumor melde Stanford Medicine zojuist in een persbericht. Het gaat hier om het diffuus intrinsiek groeiende ponsglioom, een vorm van kanker in de hersenstam die vaak afgekort wordt als DIPG. De onderzoekers hebben nu een immunotherapie gevonden waarmee deze hersenstamtumor bij muizen genezen kan worden. Het onderzoek is nu toe aan de volgende stap waarin hetzelfde op mensen getest zal gaan worden.

De wetenschappers hebben hiermee een belangrijke stap voorwaarts gezet in het aanpakken van één van de ergste menselijke kankers, een hersentumor glioom genaamd diffuus intrinsiek ponsglioom (DIPG) dat kinderen van (basis)schoolgaande leeftijd treft en een mediane overlevingstijd van slechts 10 maanden heeft. In een nieuwe studie die later vandaag in Nature Medicine wordt gepubliceerd, beschrijft een team van Stanford hoe kunstmatige immuuncellen (dentritische immunotherapie) genaamd CAR-T-cellen menselijke DIPG-tumoren, geïmplanteerd in de hersenen van muizen, kwijt raakten.

De onderzoekers ontdekten dat in ongeveer 80% van de gevallen DIPG-cellen veel van één specifieke marker op hun oppervlak hebben, een suikermolecuul dat GD2 wordt genoemd. De suiker is eerder waargenomen bij andere kankers, maar niemand besefte dat het overvloedig was op DIPG.

Het onderzoeksteam behandelde DIPG-hersentumorcellen in een petri-schaal met T-cellen die waren ontworpen om door GD2 te worden geactiveerd; het basisidee is hetzelfde als het onderliggende idee van Kymriah, de onlangs goedgekeurde T-celtherapie voor recidiverende kinderleukemie, hoewel het moleculaire doelwit anders is. In dit geval doodden de gemanipuleerde cellen DIPG-cellen in vitro, dus gingen de onderzoekers verder met tests bij muizen geïmplanteerd met de humane tumor en weer waren de CAR-T-cellen succesvol.

'Ik was aangenaam verrast over hoe goed dit werkte', zegt Michelle Monje, MD, PhD, universitair docent neurologie en senior auteur van het onderzoek. 'We gaven CAR-T-cellen intraveneus, en ze volgden de hersenen op en ruimden de tumor op. Het was een opvallend duidelijker antwoord dan ik had verwacht. '

De bevindingen dragen bij aan een groeiend aantal bewijzen dat CAR-T-cellen nuttige therapieën voor solide tumoren kunnen zijn, die als moeilijker worden beschouwd om met deze aanpak te behandelen dan bloedkankers. Met name de muizen waarvan de tumoren geklaard waren, hadden nog enkele resterende kankercellen, enkele tientallen per dier, dus CAR-T-cellen zijn waarschijnlijk geen perfecte oplossing; ze zullen waarschijnlijk moeten worden gecombineerd met gerichte chemotherapie.
Toch is het team voorzichtig optimistisch over toekomstige klinische onderzoeken, zoals ons persbericht uitlegt:

 'Als een immunotherapeut van kanker, waar ik echt opgewonden van word, is wanneer je een gevestigde tumor neemt en je doet verdwijnen,' zei Crystal Mackall, MD, hoogleraar kindergeneeskunde en medicijnen en de andere senior auteur van de studie. 'In dierstudies kunnen we de groei van een tumor vaak vertragen, een tumor laten krimpen of voorkomen dat tumoren zich vormen. Maar het is niet zo vaak dat we een tumor nemen die is gevestigd en deze uitroeien - en dat is wat je wilt in de kliniek. '

Sommige muizen ondervonden echter gevaarlijke niveaus van hersenzwelling, een neveneffect van de immuunrespons veroorzaakt door de gemanipuleerde cellen, aldus de onderzoekers, eraan toevoegend dat uiterste voorzichtigheid geboden zal zijn om de benadering in menselijke klinische onderzoeken te introduceren.

Nederlandse betrokkenheid

Aan dit onderzoek, waarvan de publicatie sinds vandaag op Nature.com te lezen is (via deze link) werkte een team van onderzoekers waaronder ook Esther Hulleman, kinderkanker en hersentumor onderzoekster van het VUmc Amsterdam.

Noot van de redactie

Een mensenlichaam reageert anders dan een muizenlichaam. Helaas blijkt maar een klein deel van de behandelingen die bij muizen werken ook in het menselijk lichaam te werken. Echter het is een eerste stap in een mogelijk zeer veel belovend onderzoek waarbij we hopen dat dit ook bij mensen gaat lukken.

Bron: Persbericht Stanford Medicine

Onderzoek: Potent antitumor efficacy of anti-GD2 CAR T cells in H3-K27M+ diffuse midline gliomas

Recent nieuws-berichten:

• MUCM krijgt 1,5 ton voor onderzoek hersentumor ontwikkeling 27-06-2018: 09:11:10
• Poliovirus boost overleving dodelijk hersentumor met 400% 26-06-2018: 10:04:44
• Kwaliteit zorg bij kanker patienten met hersentumor (glioom) 22-06-2018: 11:26:33

Bekijk ook al onze 2018 nieuwsberichten en volg ons op twitter voor onze nieuwsupdates