Glioblastoma multiforme (GBM), de Astrocytoom graad 4

De Glioblastoma multiforma (GBM) is een zeer hooggradig (graad 4) glioom hersentumor, conform de WHO hersentumor classificatie.

Dit is de meest bekendste en ook tevens de meest agressieve hersentumor. De glioblastoma multiforme hersentumor wordt vaak afgekort naar GBM en ook wel een Glioblastoom genoemd. Dit is een naar graad 4 door ontwikkelde astrocytoom. Deze vernietigende hersentumor komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en vooral op hogere leeftijd tussen de 50 en 70 jaar.

Symptomen van een Glioblastoom

Een glioblastoma multiforme groeit snel en geeft daardoor vaak in korte tijd, meestal binnen enkele weken tot maanden, al ernstige klachten zoals:

• Hoofdpijn, misselijkheid, braken
• Epilepsie
• Veranderingen in het denken, onthouden en gedrag.
• Gevoelsuitval
• Verlammingsverschijnselen, in het bijzonder zwakte van een lichaamshelft
• Problemen van de spraak en taal: het articuleren of het vinden van de woorden
• Stoornissen van het gezichtsvermogen, in het bijzonder uitval van een helft van het gezichtsveld wat zich dan uit door zaken als botsen tegen de deurpost en verwaarlozing van een helft van het lichaam

Diagnose GBM

De symptomen zijn vaak zo ernstig dat een patiënt snel wordt verwezen naar een neuroloog. Het kenmerkende beeld van een glioblastoma multiforme op een MRI is een grillige hersentumor, waarbij de randen veel contrast opnemen en het centrum van de tumor weinig contrast opneemt (= dood weefsel). De echte diagnose moet altijd gesteld worden middels weefselonderzoek in het laboratorium door een patholoog. Bij een glioblastoma multiforme (GBM) zijn er in het weefsel verschillende varianten te onderscheiden. Ook zijn er soms moleculaire veranderingen die iets kunnen zeggen over de prognose. Voor de meeste patiënten hebben al deze varianten en moleculaire veranderingen op dit moment echter meestal geen invloed op de keuze van de behandeling.

Behandeling van een GBM

De behandeling begint in het algemeen met een operatie. Indien mogelijk wordt daarbij zoveel mogelijk tumorweefsel weggehaald. Als dit niet mogelijk is, volgt in ieder geval een biopt om de diagnose zeker te stellen.

Een operatie alleen is nooit voldoende bij een glioblastoma multiforme. De nabehandeling is vooral afhankelijk van iemands algemene conditie en leeftijd. De De standaard-opties zijn:

1. Radiotherapie in combinatie met temozolomide chemotherapie. Deze behandeling wordt ook wel chemoradiatie of het Stupp-schema (spreek uit: Sjtoep-schema) genoemd. Deze behandeling bestaat uit zes weken van bestraling, meestal vijf dagen per week, en chemotherapie in capsulevorm, zeven dagen per week. Daarna volgt een periode met losse kuren chemotherapie (vaak zes kuren), meestal vijf dagen chemotherapie per vier weken.Chemoradiatie is de standaardbehandeling bij patiënten die in goede conditie zijn. Ook leeftijd speelt een rol; de behandeling wordt het meest toegepast bij patiënten onder de 65-70 jaar.
2. Radiotherapie. Meestal gaat het om een relatief kort schema: drie weken lang, vier dagen per week, bestraling. Bij patiënten in een minder goede conditie, en bij oudere patiënten, is alleen radiotherapie vaak de eerste keuze.
3. Temozolomide chemotherapie. Bij een beperkte groep (vaak oudere) patiënten zal in plaats van alleen radiotherapie gekozen worden voor alleen chemotherapie. Bij deze keuze spelen moleculaire veranderingen in de tumor een rol. Het gaat dan om een aantal kuren chemotherapie in capsulevorm, meestal vijf dagen chemotherapie per vier weken.

Recidief

Er is geen standaardbehandeling voor glioblastomen die terugkeren. Van alle beschikbare behandelingen is de kans van slagen erg onzeker. Opnieuw behandelen met operatie, radiotherapie of chemotherapie is bij sommige patiënten zinvol. Ook worden soms andere vormen van chemotherapie gegeven. Daarnaast zijn er voor Glioblastoma's meerdere experimentele behandelingen die als trials in ziekenhuizen gegeven worden.