De hersentumor diagnose
Diagnose is afgeleid van het latijn (dia -> door en gnose -> kennis/oordeel). Het stellen van een diagnose = diagnosticeren, de kunst, techniek en handelingen om de oorzaak te vinden van bepaalde vooraf wetenschappelijk in kaart gebrachte symptomen. Een medische diagnose is het identificeren van de ziekte aan de hand van de symptomen. Tegenwoordig wordt het woord diagnose vaak gebruikt als synoniem voor de ziekte waaraan men denkt dat iemand lijdt. Een diagnose is zeker in het begin vaak een hypothese/aanname gemaakt uit de conclusies die getrokken worden op de dan bekende symptomen en andere informatie en daarom kan een diagnose bij verder onderzoek altijd nog wijzigen.
Doel:
- Bij een diagnose hoort een bepaalde prognose/verwachting, een oordeel over het te verwachten verloop van de patiënt
- Na het stellen van de diagnose kan er een daarop afgestelde behandelplan gestart worden.
- In veel gevallen, maar niet bij hersentumoren, is met het stellen van een diagnose de oorzaak van de ziekte bekend.
Over het algemeen gaat er een heel traject vooraf aan een hersentumor diagnose. Dit komt onder meer omdat de hersenen het centrale aansturingssysteem is van al het menselijk handelen en de symptomen daardoor divers zijn. Ook zijn het vaak symptomen die niet direct voor het oog waarneembaar zijn en zich geleidelijk versterken. Daarnaast zijn er verschillende medische specialisten betrokken bij de totstandkoming van de diagnose.
De huisarts
Het stellen van de diagnose hersentumor is voor een huisarts meestal niet zo eenvoudig. Een huisarts krijgt wel vaak mensen die bang zijn dat ze een hersentumor hebben maar ziet in werkelijkheid over het algemeen maar een paar keer in zijn/haar carrière een patiënt met een hersentumor. Probleem daarbij is vooral dat veel hersentumor symptomen zijn ook symptomen van hele andere en vaak veel onschuldige zaken. Zo hebben bijvoorbeeld de meeste mensen met hoofdpijn gelukkig geen hersentumor. Wanneer iemand echter over hoofdpijn klaagt die daar nooit eerder last van had en wanneer er bovendien sprake is van misselijkheid, braken of uitvalverschijnselen, kan nader onderzoek gerechtvaardigd zijn.
Zoals hierboven al gezegd nemen de klachten van een patiënt met een hersentumor in het algemeen geleidelijk toe in de tijd. Ook epileptische aanvullen kunnen een symptoom van een hersentumor zijn maar ook volledig niets daarmee te maken hebben. De epilepsie aanvallen bij een hersentumor zijn acuut, vaak kortdurend en van voorbijgaande aard. Neurologische uitval, hoe subtiel ook, kan bij een hersentumor passen maar ook bij tal van andere medische klachten. Maar over het algemeen zijn bij een huisarts voor een hersentumor alarmerende symptomen: een verlaagd bewustzijn, nieuwe zeer ernstige hoofdpijn en ernstige neurologische uitval.
De Neuroloog
De huisarts zal als hij een hersentumor vermoedt in het algemeen de patiënt verwijzen naar een neuroloog in het ziekenhuis. In sommige gevallen heb je een neuroloog die zich ook nog in kanker gespecialiseerde heeft en spreek je van een neuro-oncoloog maar lang niet alle ziekenhuizen hebben zo'n specialist en over het algemeen (en op deze website) wordt zo'n neuro-oncoloog dan ook nog vaak gewoon neuroloog genoemd.
In het gesprek met een neuroloog wordt de ziektegeschiedenis van de patiënt verder uitgediept. Aansluitend volgt veelal lichamelijk onderzoek. Daarnaast heeft de neuroloog beschikking over aanvullende technieken die snel uitsluitsel geven over de aan- of afwezigheid van een hersentumor. In het algemeen voert deze neuroloog (dan wel neuro-oncoloog) vanaf dan de verdere regie als behandelend arts over de diagnose en eventuele verdere behandelingen van de patiënt. Dit voor wat betreft de hersentumor al zal hij daarin vaak in een multidisciplinair team nauw samenwerken met andere specialisten zoals onder andere een radioloog, neurochirurg, patholoog,
Ziektegeschiedenis en lichamelijk onderzoek
Voorbeeld van een MRI-scan van de hersenen. Er wordt een dwarsdoorsnede door de schedel getoond die evenwijdig is aan de schedelbasis. De tumor is de wit aankleurende vlek rechts beneden. De tumor ligt in dit geval links in de partiële hersenhelft, de MRI wordt gespiegeld weergegeven. De patiënt zal op rechts dus uitvalproblemen krijgen.
Een neuroloog baseert het vermoeden van een hersentumor op een combinatie van klachten en verschijnselen. Om deze klachten en verschijnselen goed in kaart te kunnen brengen, voert hij allereerst een zorgvuldig gesprek over de aard en het beloop van de klachten met de patiënt. In dat, meestal eerste, gesprek krijgt de behandelend arts meteen een indruk van belangrijke hersenfuncties zoals het denken, geheugen, emotioneel evenwicht, karakter, spraak- en taalvermogen. Indien dit niet tot een vermoeden dat het om een andere ziekte of aandoening gaat ledit, volgt daarha een lichamelijk onderzoek. Daarbij zal de arts vooral het zenuwstelsel zaken als gezichtsvermogen, gehoor, spraak, kracht en beweging, gevoel, coördinatie (het samenspel van bewegingen), evenwicht en reflexen testen op hymptomen voor een hersentumor.
Beeldvormende diagnostiek (scans)
Indien de ziektegeschiedenis en het lichamelijk onderzoek, samen met de genoemde symptomen nu ook bij de arts een verdenking op een hersentumor of andere hersenziekte geeft zal de neuroloog een CT-scan of een MRI-scan van de hersenen laten maken (zie voorbeeld hiernaast). Een hersentumor geeft vaak een typisch en duidelijk beeld op zo'n scan. Hiermee is de diagnose ‘hersentumor’ waarschijnlijker geworden. Toch is de beeldvormende diagnostiek, zelfs bij de duidelijker MRI-scan nog niet voldoende om de diagnose hersentumor met zekerheid te stellen. Daarvoor is vrijwel altijd een hersenweefselonderzoek (biopt of grotere operatie) nodig om het met zekerheid te kunnen bevestigen. Hier zijn echter wel redelijke risico's aan verbonden en daarom zal lang niet altijd deze laatste stap in de diagnose direct gedaan worden zolang de symptomen en de MRI-foto's van de hersentumor nog niet ernstig genoeg zijn. De verschillende bevindingen op een CT-scan of een MRI-scan worden later uitgebreider besproken, lees hierover verder in ons artikel over de radioloog.
Weefselonderzoek
Zoals hierboven al gezegd is voor de absolute hersentumor diagnose eerst een stuk tumorweefsel nodig dat onder de microscoop kan worden onderzocht. Wanneer de hersentumor dermate ernstig lijk maar men nog niet wilt of durft te opereren voordat er een betere diagnose kan worden gesteld, wordt soms volstaan met het nemen van een klein stukje weefsel uit het afwijkende gebied. Dit noemen we een biopsie. In andere situaties wordt besloten toch gelijk al te opereren om zoveel mogelijk tumorweefsel uit de hersenen te verwijderen en dan wordt dit tumorweefsel voor het weefselonderzoek verkregen middels een grotere operatie. Voor het verkrijgen van weefsel wordt een neurochirurg ingeschakeld en voor het laboratorium onderzoek daarvan een patholoog. Lees hier meer over de weefseldiagnose door een neurochirurg en patholoog
Misdiagnose
Helaas komt misdiagnoses heel vaak voor bij hersentumor patiënten. Dit komdat met name omdat deze ziekte relatief zeldzaam is. Hierdoor krijgt een huisarts in zijn praktijk gemiddeld in zijn/haar leven te maken met 1 a 2 hersentumorpatiënten. Bij een spontane epileptische aanval zonder voorgeschiedenis is het voor de arts vrijwel meteen duidelijk. Er dient een MRI scan gemaakt te worden om te kijken wat de aanval heeft veroorzaakt. Echter als een patiënt bij de huisarts komt met problemen met denken, geheugen, emotioneel evenwicht dan kan de arts veelal denken dat het gaat om overspannenheid of burn-out. Bij acute problemen met spraak, kracht en beweging wordt vaak gedacht aan een kleine hersenbloeding en komt het nogal eens voor dat de arts zonder een MRI scan bloedverdunners gaat voorschrijven. Ons advies is daarom luister naar uw gevoel. Als u denkt dat het mis is, is beslist een MRI nodig om een hersentumor uit te sluiten, dan wel te diagnosticeren.
Second opinion
Iedere hersentumor en iedere patiënt is uniek. Het is dus belangrijk dat er de juiste keuze wordt gemaakt door de arts en door de patient. Het al dan niet kiezen voor een operatie, chemokuur of radiotherapie traject is en blijft een keuze. U kunt daarom bij een hersentumordiagnose ook een second opinion aanvragen. Om te helpen bij de juiste keuze van behandeling of om te toetsen of de specialisten over het behandeltraject hetzelfde denken. Hieronder treft u de sites van Hersentumorexpertisecentra aan voor het aanvragen van een second opinion.
VUmc Amsterdam / ErasmusMC Rotterdam / UMCU Utrecht
Er over praten met anderen
Met het krijgen van een hersentumor diagnose komt er veel op je af. Je moet een hoop verwerken en vaak ook gaan regelen. Ook kan het goed zijn voor je eigen verwerking en om een beeld te gaan vormen over wat er nu allemaal gaat veranderen om er zo snel mogelijk met anderen over te gaan praten. Lees hiervoor ook onze artikelen Praten met naasten en lotgenotencontact.
